دیموکرات بۉری
نورالله آلتای
دیموکرات بۉری
قدیم قدیم زمانلرده، «حیوانلر حققی کنوانسیونی اېندی گینه ."بیرلشگن حیوانلر سازمانی" تمامانیدن تصویب بۉلگن چاغلرده، آلیس - آلیس ۉرمانلردن بیریده دیموکرات بیر بۉری حکم سورر اېدی. بو بۉری حکمرانلیک قیله یاتگن اۉرمان هم "بیرلشگن حیوانلر سازمانی» نینگ فعال و مؤسس عضولریدن بۉلسه ده، بعضاً اونینگ هم بۉریلیگی توتیب «حیوانلر حقوقی کنوانسیونی" دن باش تارتگیسی کېلر اېدی.
شونده او پارلمان تمانیدن تصویب بۉلگن اۉرمان اساسی قانونی نینگ اۉزی توشیح قیلگن ماده لریدن فاده له‌نیب، بيرته- يريمته قانون بوزرلیککه یۋل ،قۉییب بیر اۉزی اۉرمانگه چیقیب، بیرار قۉزیچاقنی می یا که بیرار اۉغلاقچه نی می هیچ بۉلمسه بیرار قویاننی آولب کیف و صفا قيليب کېچقورون تومشوغيني توپراققه سورتیب ارککہ ارکان دولتی نینگ آلدیگه قیتیب کېلر اېدی.
جناب بۉری نینگ حیوانلر حقوقینی آچیقدن آچیق نقض قیلگنی بیر ایکی مرتبه مطبوعاتگه هم سیزیب چیقیبدی. بو نرسه اونینگ «بیرلشگن حیوانلر سازمانی" تمانیدن قتیق تنقید آستیگه آلینیشیگه سبب بۉلدی. حتی بیرلشگن حیوانلر سازمانی اره‌لشوی بیلن اونینگ یورتیده حاکمیت تونتریلیشی یوز بېره‌دی دېگن میش- میشلر هم ترقَلدی
بو خطرنی حس اېتگن حکمران ینه دیموکراسی اصوللریگه بویسونیشگه اۉزینی مجبور قیلیب، بیرلشگن حیوانلر سازمانی آلدیده قانون بوزرلیککه یۉل قۉیگنینی تن آلیب بوندن کېین حیوانلر حقوقینی نقض قيلمس‌لیککه قسم یاد قیلدی. شوندن کېین مملکتده ینه دیموکراسی شباده لری اېسه باشله‌دی اۉرمانداشلرنینگ دیموکراتیک حقوقلری و خوفسیزلیکلری قیته تیکله‌نیشکه یوز توتدی ....
اما بونده ی حیات حکمران بۉرینی ینه آهسته آهسته زېریکتیره باشله‌دی. یورتیده قۉزیچاقلرنینگ اېرکین معره‌ب یورگنینی کۉریب یوره‌ک- بغری اېزیلردی. شونده بۉری نینگ مییه سیده عجایب بیر فکر توغیلدی. اېندی قۉزیچاقلرنی زوروانلیک بیلن اېمس، بلکه اولرنینگ بۉینیکه بیرار عیب نی قۉییب، کېین نوش جان قیلیشگه قرار قیلدی.
شونده ی قیلیب، بیر کونی جناب بۉری، اۉرمانده اۉتلب یورگن قۉزیچاقلرنینگ یوریش- توریشینی نظارت قیلگنی و اولردن بیرانته سینی جدی راق بیرار گناه اوستیده توتیب آلیب محکمه قیلگنی ارک دن چیقدی. او، اۉرمانده اريق دن سوو ایچیب تورر اېکن، قویی راقده بیر قۉزیچاق نینگ هم سوو ایچیب تورگنیگه کۉزی توشدی. شونده قۉزیچاق نینگ آلدیگه
باريب:
- او قۉزیچه! نیېگه مېن سوو ایچیب تورگنده، اریق نینگ سووینی لایقه قیلدینگ؟ دیدی، اۉزینی غضبلنگن قیلیب کۉرسه‌تیب.
- شاهیم، مېن پستدن ایچه یاتگن اېدیم کو - دېدی قۉزیچاق یوره‌گینی هاووچلب.
- حاضر دېمه یاتیبمن، بولتورنی ٲیته‌من، دېدی بۉری، تولکیلیک قیلیب.
- بولتور؟ بولتور مېن آنه‌م نینگ قرنیده اېدیم، شاهیم - دېدی قوزیچاق، کولگیسی قیستب.
اونده آنه‌نگ اېکن. بری بیر سېن هم اۉشه آنه نینگ باله سی سن کو ۔ دېب، یوگوریب باریب، قۉزیچاقنی لوقه يوتدى.
«همه گپ پولده» کتابی دن
شبرغان، سرطان آیی ۱۳۸۶