"ادبیات معاصر افغانستان"

یک توکری طنز منظوم از نویسندگان معاصر افغانستان

Image Description

چند نویسنده

 

 استاد عبدالحق بیتاب:

 


در بیان رشوه خوار و رشوه ستانی!

 

رشوه خورا چون خمندُک بد نما پندیده ایی

گر نه خوردی خون مردم را چرا پندیده ایی

 

گردنت از فربهی در شانه ها رفته فرو

سر فرو کن در گریبان تا کجا پندیده ایی

 

کرده پول رشوه ات انجکسیون فربهی

همچو مستسقی بسی حیرت فزا پندیده ایی

 

صبح وشامت خوان الوانیست بر میز هوس

بسکه می باشد ترا صاف اشتها پندیده ایی

 

این همه پندیدنت می باشد از باد غرور

چون حباب پوچ دانم از هوا پندیده ایی

 

گرچه ثروتمند بیگانه است تعظیمش کنی

با غریبِ قوم و خویش و آشنا پندیده ایی

 

می کنی بیگانه را تعظیم بهر ثروتش

لیک با قوم و عزیز و اقربا پندیده ایی

 

حرف (بیتابم) شنو آخر چو طبلت می درند

زانکه از پول حرام ناروا پندیده ایی

 



ضیا قاریزاده:

 

                                                             پاداش 

يك روز ابوالكلام آزاد

‎ميكرد ز شرقيان چنين ياد

كاين قوم خداپرست و حق جوى

‎ كاورده ز هر طرف به حق روى

 در عوض يك نماز خواهند

‎صد حور قشنگ از خداوند

گر نيم درم عطا نمايند

‎صد بار گنه ز خود زدايند

بى خلد و جحيم حق نجويند

‎ بي منفعتي سبق نگويند

پر گشته بهشت و كوثر از آز

‎كس چشم خرد نميكند باز

...................................................................................................................................




رحیل دولتشاهی:

 



                             شیوه و گفتار


کاش باشد مثل گفتن  شیوه و کردار ما

تاکــند تأثیر درگوش کســــان گفتار ما

 

باعث بهبـــودی میهن بـــود علم وعمل

اعتلا یابد وطــــن  ازبازوی پرکــارما

 

ای صبا دلــدادگان مـُود را از ما بــــگو

می نباشد حاصلی از فیشن وسنــگار ما

 

گرنباشد نسخه ازعلم و  دوایی از عمـل

تا قیامت بــه نگردد این تــن بیــــمار ما

 

میشود آبـــاد و روزی هم به منزل میرسد

این وطـــن، گـــر کاریابد مردم بیکار ما

 

راست میگویم، اگرچه تلخ باشد، ای( رحیل )!

گرکسی خوش می شود  یا خفه از اظهار ما

 

دیگـــران"بیـــدار" وآگه از رموز زندگی

تابکــی خوابیده بـاـشد، بخت نابیــــدار ما

.......................................................................

 




اسدالله حبیب:



             د  باز کن در را  


 

بازکن در را که آزادی و نان می آورند

خاک می خواهند ، یعنی رایگان می آورند

 

بندوبازِ  باز و بستن   نیستند

نان وآزادی زراه آسمان می آورند

 

گرنیاوردند نانی ، خیر ، بهرزلف ما

شانه های بهترین نوع جهان می آورند

 

نردبان آسمان مولوی ناید بکار

ازبرون هرگونه خواهی نردبان می آورند

 

ازشبان هم مهربان تر گرگهاآورده اند

گرگ هم طبق تقاضای شبان می آورند

 

دزد را اول به آن سو ها اشارت می کنند

بعد بهرپاسبان هم پاسبان می آورند

 

ارمغان حرف نشنو های آزادی طلب

کنده و زنجیر آزادی نشان می آورند

 

ازبرای باغها رنگ دگر آورده اند

آب ازجوی دگردربوستان می آورند

 

مرغ باید بازبان دام خوشخوانی کند

آن زبان را گرنداند ترجمان می آورند

 

ریزمی کردند جلهایی که دی از عشق باغ

بهرصیادان کنون تیروکمان می آورند

 




 

م، نسیم اسیر:

 


                    تشویش از ریش

 

گویند که در کله اگر ریش نباشد

کس عقده گشای گره خویش نبـاشد

 

ریش آمد و دیدیم در آن کشور ویران

کاین پشم به جز مایهٌ تشویش نبــاشد

 

این رشته به زخم دل غمدیدهء مردم

غیر از نمک سوده و تخریش نـباشد

 

در مشرب اسلام دو رنگی و دویی نیست

زین جمع کسی نیست کش این کیش نباشد

 

بر  مصطبه با نام گرامی مجــاهد

چون نیک ببینی دغلی پیش نــباشد

 

کس در غم بیچارگی اهل وطن نیست

کس در پی تسکین دل ریش نبـاشد

 

برخلق خدا حکمروایی به عدالت

در خصلت این خیل دراویش نــباشد

 

از چور و چپاول چه کنم شور و شکایت

گژدم صفتان را به جز از نیش نبـاشد

 

فکر سیه و سرخ اثر خودنگری هاست

کس نزد خداوند پس وپیش نبــاشد

 

جز توبه و تقوا که بود جوهر انسان

آنجا سخن از عاصی و درویش نبـاشد

 

از شیعه و سنی بگذر، تاجک و پشتون

این حرف و سخن سفسطه ای پیش نباشد

 

هشدار که معیار مسلمانی مردم

ایزار و پکول و سله و کیش نــباشد

 

به هرکه دهی دست مپندار که نوشست

بنگر که به نوشش اثر نیش نباشد

 

 

از دوستی پرچمی و خلقی حذرکن

خصم تو جزین قوم بد اندیش نبــاشد

 

در فکر شکار تو کمین کرده خبرباش

گرگ است ببین، دشمن تو میش نبـاشد

 

در راه حقیقت سخن راست نوشتیم

از هیچکس اندیشه و تشویش نــباشد

 

برقوم مجـاهد سخن تلخ نوشتن

هشدار «اسیر» این گنهی بیش نباشد

 

 

 


 

نجیب برید

 


                    لقمۀ نان 

 


تا شنیدم دوش سـرمای زمستان ميرسد

با  دلم گفتم! غم و رنج غريبان  ميرسد

 

از پي تسخين ما خيراست اگرتيلی  نبود

لقمه ناني که برای بينوايان   مــي رسد

 

نشـنود کس ناله ات بيهوده درهرجامنال

چاره مي باید ترا  زين غم که برجان مي رسد

 

قرص نان  از سفره  بيچاره  گان  شـد  نا پديد

ليک بــــــا مسند نشينان مرغ بريان  مي رسد

 

سفره زحمتکشان خالی است از نان و خورش

زانکه  بهر مفتخواران  جمله ارزان  مي رسد

 

داستان درد زای منزل و ماوا  بس است

شکر ايزد را که بهرت لقمه ای  نان  مي رسد

..............................................................................................................................................................................................

 

 

 

 

 

کاکه تیغون:


 

  تز اضغاث احلام یک ملا   *

 

شنیدستم که ملاّیی به غربت

همی نالید بااندوه و کربت   **

 

شبی در انتظارصبحگاهان

به خلوت بوددورازچشم یاران

 

به دربار خدا می کرد زاری

که برمن ای خدارحمی نداری

 

مرا در دل طلب بسیاربوده

که از سوی تو مانده ناشنوده

 

چهل سال است من دستاربستم

اگرآدم نیم، ملاّ که هستم

 

چرا برروی من دروازه بستی

توهرآنجا که ملاّ نیست ، هستی

 

خدایا قسمت ام را بد نمودی

به هر جایی که من بودم ، نبودی

 

چه ها گفتم ببینم من ، ندیدم

زباغ آرزو خس هم نچیدم

 

دگراکنون شهاب عمر، رفته

جوانی در شتاب عمر، رفته

 

به دل یک خواهشی دارم الهی

که پیش تست همچون برگ کاهی

 

امیرالمومنین ملاّ عمر را

همان بر عاقلان نور نظررا

 

نشانم ده به حق عمر رفته

که بینم روی آن ماۀ دوهفته

 

به نجوابود بر سجادۀخویش

که خواب آمد سراغ مرددرویش

 

دمی نگذشته ازآن خواب غفلت

پدیدآمدیکی باشأن وشوکت

 

که ریشی داشت طولش تابه سینه

به رنگ غازیان همرنگ خینه

 

نشسته بر خرمصری چابک

به دستش خرگواز نرم و نازک  

 

گلاباتون قبای داشت پر رنگ

به بر گویی که مانی کرده ارژنگ

 

رخش تابنده و لب پر زخنده

نگاهش مرده را می کرد زنده

 

چنینش دیدتا ملاّی خفته

بپرسیدش که ای ماۀ نهفته

 

پراز پشمی، توپاکی یاریایی

توملاّیی، بلایی ، ازکجایی ؟

 

بگو فورا ً که شغل و پیشه ات چیست

نهان درمخزن اندیشه ات چیست

 

 

به چشمان تو باشدقرةالعین

نه گل داری و نی عینی و نی غین

 

بگفتا بنده ملاّ نصرد ینم 

به شرق و غرب با شهرت قرینم

 

سفیر طنز و پیک شوخ و شنگم

به هر جا غم بودبا اوبه جنگم

 

من آن مردم که دردم خنده دارد

دل از آزادگی آگنده دارد

 

پریشان گشت ملاّ، کین چه ها شد

چه سِرباشد ؟ چرا این ماجرا شد ؟

 

اگرچه هردو ملاّیند ، یارب

زجای خویش بی جای اند، یارب

 

طلب کردم عمر را ، بارالها

نه این ملاّی غرق اندر هجارا

 

امیر طالبان مهتاب یک چشم

سروصورت مبارک گشته از پشم

 

به آن نوری که در یک عین دارد

جهان مستغنی از ارکین دارد

 

خدایا رمز این اسرار برگو

نبردم بوازاین حکمت سرمو

 

کجا ملاّ عمر بر خر نشسته؟

کجا جز آنکه در موتر نشسته؟

 

پلانش تا سمرقندو بخارا

به خال کس نمی بخشد هوا را

 

امارت از ازل خاص جنابش

رعیّت تاابداندر رکابش

 

عجب یک عادت دیرینه دارد

که با هر نامسلمان کینه دارد

 

زروسی لفظ جاپانی بپرسد

زهندو هم مسلمانی بپرسد

 

 

حریفان درریاض و مسکو و قم

نموده هرکه سوراخ دعا گم

 

امارت را اگر یک سال دیگر

پذیرد، ماده هارا می کند نر

 

عرب نفت و عجم گازش بیارند

رقیبان دیده و خودرا نخارند

 

به زن گوید، عجب فرزانه باشی

وزیرداخله در خانه باشی

 

به زیرچادر از گهواره تا گور

بفرما! ای که عقلت گشته کم زور

 

جهان مردانه و علمش مذکر

زنان را علم سازد خاک برسر

 

بگفت وگفته هارا کردتوده

همه پرمغز همچون مغز روده

 

چو ملاّ نصردین گفتار بشنید

زخربرجست و روی خاک بوسید

 

زخاک پاک مشتی بر سرش زد

دومشتی نیزبر فرق خرش زد

 

زسردستار خودافگند برخاک

گریبان پاره پاره کرد بی باک

 

بگفتا این چه دوران است، امروز

که ملاّ بس فراوان است امروز

 

مرا دادی چو ملاّیی خدایم

دل و گفتار خلق الله ست جایم

 

عمراکنون که رسوایی نموده

به ما دعوای ملاّیی نموده

 

اگر گوید عمر، ملاّ من استم

گذشتم من زملاّیی گذشتم

 

ازاین پس خواجه گوییدم نه ملاّ

که دنیا زین بلا آمد به غوغا

 

 

نمی دانم چرا ملاّ بلا شد؟

به جان خلق پیدا از کجاشد؟

 

عجایب دیده ام این حال ، یارب

که ملاّ می شود جنرال ، یارب

 

به جای علم کارش شد سیا ست

کجا ملاّ، کجا رمز ریاست

 

چو ملاّ نصردین در خشم آمد

توگویی لرزه بر هر پشم آمد

 

که ملاّ عاقبت بیدار گردید

درآن دم طالب نسوار گردید

 

نظر افگند برهر سوی و منظر

نه ملاّ دیدو نی خواجه نه هم خر

 

سلام آفتاب از دور بشنید

پیام و پیک نورانور بشنید

 

دراین عصری که بیداران به خوابند

دراین دوری که هشیاران خرابند

 

نه خواهش نی تقاضایش به جاشد

نماز صبح از نزدش قضا شد

 


 

کاکه تیغون:

 


                                 سینما

 

بود" سلمان خان" به یک راهی روان

دید در یک گوشه "حاجی کامران"

 

گفت: آیا فلم هندی دیده ای؟

گفت: نه! گفتا : عجب نادیده ای

 

فلم هندی در عذوبت شکراست

دخترانش از همه شیرین تراست

 

فلم هندی آیتی از لطف حق

از ارسطو تا پرستو را سبق

 

فلم هندی کش شود تا کهکشان

افتخار این جهان و آن جهان

 

فلم هندی نصف ایمان شماست

بند پوپک دار تنبان شماست

 

بود غزنی مأمن آبای ما

هند شد بعداً و لیکن جای ما

 

این همه آثار خوب معنوی

هین نپنداری که باشد غزنوی

 

فلم افغانی چو زهر قاتل است

مثل خشت خام و حرف باطل است

 

حاجی اندیشید: کاین کاکا چه گفت؟

او نگوید پس که گوید حرف مفت؟

 

این گز این میدان، بگفتا ، یاد باد

تابه لندن دست تان آزاد باد

 

من شیرین گل نی که، شیرآغاستم

در جهان سینما یکتاستم

 

هند ما را کعبۀ آمال بود

فلم افغانی ازآن پامال بود

 

گرچه کار سینما کار نواست

اختراعش از امیر خسرواست

 

فلم افغانی زهندی نیست کم

بهتر ازنفت عرب، لاف عجم

 

سینمای ما جهانی می شود

از برایش خردوانی می شود

 

بین هردوبحص و فحص و گفتگو

می برآمد از خمیر هردومو

 

زندگی بی سینما بی کیف شد

فلم افغانی چو هندی حیف شد

 

درجهانش یک دگرگونی نشد

انقلاب کاکه تیغونی نشد

 

سینما ای سینما ای سینما

دربدرگردیده ای از دست ما

 


 

 

 

 

احمد ذبيح نديم:

 

 


آنكـه او بامـاسـت، مـا بـا اوســتـيــم

دشـمـني بگـذشـت زيـن پس دوستيم

 

بـيـن چـسان دل باهـم و حـقگـوستيم

خـاطـر از عـشــق وطـن ممـلوستيم

 

گر ز غرجـسـتان و يا از خوسـتـيـم

آبـنـوش از ســاغــر يـك جـوسـتـيـم

 

فـرق نـبـود بـيـــن اوبــامــا و بـوش

گرچي او بامـاسـت، بـا ما بود بوش

 

صـبحگـه خشـخاش مـيـدادم سروش

ما به­صد خوشباوري خورديم جوش

 

بـا گـل خوشـرنـگ خـود بي بوستيم

سـخـت پـر قـيـمت، ولي ترسوستيم

 

چـون گـلسـتان پـايــمــال خـار شــد

اهــريـمـن از درب چپ احضار شد

 

كـوكـنــار اكـنــون قـــراول­زار شـد

كشـت گـنـدم بـر زمـيـن هـموار شد

 

مـا چـرا بـا هــمـدگـر صـد روستيم

ايـن هــمـه نــا بـاور و بـدخـوسـتيم

 

چشـم ايـن مـلت به خواب آلوده شد

سـرمـه از باروت دروي سوده شد

 

اصـل و مـقـيـاس نـويـن آمـوده شد

پـيـچ و خـم ها صد دگر پيموده شد

 

مـا چـي در تـاق خــم ابـروسـتــيـم؟

بــسـتـه انـدر رشـتـه گـيـســوســتيـم

 

بـاركـا! چـون بــوش مـنـما اشـتباه

قـريــه و قـشــلاق هـا كـم كـن تباه

 

بـم مـزن انـدر عـروسـي بـا سـپـاه

سـهـو بـي حـد بـس به قوم بيگناه

 

بـهـر دفـع اشــتـبــاه هـمـسـوستيم

مــــا نــديــم آتـــش تــك روسـتيم

 

 

.........................................................................................................................



دستگیرنایل:

 

                          عدالت زمانه 

 

تا  دلبر  من  درک   ندارد     

 این زندگی هم، نمک ندارد

                                                                 

ما  لذت  رنج ها چشید یم      

 محتاج  دگر   چشک  ندارد                                                                  

 

درگاه تو ای شهنشهءعشق     

دربان وگدا سگ، ندارد                                                                 

 

ما کینه  ز سینه ها زدودیم     

 این خانه دیگر خسک  ندارد                                                                

 

این  عاشق  پاکباز  بی باک    

 پروای تو  ای  فلک ، ندارد                                                                 

 

یک قرن شده که شهرک ما      

 بیچاره  پل  و سرک  ندارد                                                                

 

ده سال  دیگر اگربماند       

 ( ناتو )، هدف  کمک  ندارد                                                                 

 

در خانه ء هر یکی وطندار      

موش آمده چون تلک ندارد                                                                  

 

چوراست وچپاول است وکشتن  

 این شهر مگر(سمک)ندارد ؟                                                               

 

شاشید به  گور مردهء  ما        

سرباز (ناتو)، لچک! ندارد ؟                                                               

 

گویند  دو  کودک  یتیم را        

 بردند  و هنوز  درک  ندارد                                                                

 

بی سیرت وبی حجاب کردند     

  نان   فقراء   نمک   ندارد                                                                

 

موش ها همه گی دلیرگردند

 در خانه ای که پشک ندارد                                                                 

 

افسوس  که  مردم  زما نه       

زور   زدن    کتک    ندارد                                                               

 

ورنه  بنشاندش  به  جایی        

 انجا  که گذر، فلک   ندارد                                                             

 

در قاعدة (جناب کرزی)         

 هرکس وجه مشترک  ندارد                                                               

 

زر دارد و زور دارد  اما            

فکری که بود محک، ندارد                                                                

 

راز دل خود  چرا   ز ملت          

پوشیده،  اگرگپک   ندارد                                                                

 

ده سال تمام زدند و کندند            

دیدند که صلح، درک ندارد                                                               

 

طالب به وطن دوباره آرند

قولیست یقین که شک ندارد                                                               

 

در روز نخست،فکرهمین بود       

کاین ملک،دیگر ملک ندارد                                                               

 

میرزا که  به دفتر رفته اید          

بیچاره  یکی  خرک ! ندارد                                                               

 

کرتی دارد  و، کلاه  ندارد          

 پطلون دارد و، کشک ندارد                                                              

 

وان شاعر بی سلاح وبی پول       

یک کلبه!به ششدرک ندارد                                                              

 

در خانه ای زندگی نماید          

 کاو بام و  درو لخک  ندارد                                                              

 

اما تو  ببین  که  جنگ سالار       

 ان چیست  که در برک ندارد

                                                              

ای دوست چه گویمت،خلاصه        

 حالی داریم ، که سگ ندارد!!